Xôi là món ăn không thể thiếu trên mâm cơm/ mâm cỗ. Xôi có nhiều loại và mỗi loại đều có một hương vị riêng khác nhau. Đây cũng có thể được xem là một trong những món ăn mang theo nét tinh túy của ẩm thực miền Bắc Việt Nam

Liệt kê danh sách 39 món xôi và cách làm:

Xôi gấc:

Nguyên liệu: Gạo nếp, dừa xiêm, gấc chín, rượu trắng, gia vị (Muối, đường, bột ngọt, dầu ăn, đậu phộng) và xửng hấp.

Cách làm:

Bước 1: Gạo nếp được vo sạch vừa phải, cho vào một thao nhỏ đổ nước sắp mặt khoảng 2 lóng tay ngâm trong 6 tiếng cho gạo nếp được nở ra, vớt ra xả lại qua nước, để cho ráo nước.

Bổ đôi quả gấc, dùng muỗng hớt hết phần thịt để riêng, phần hạt dùng tay bóp nhẹ để tách hết phần thịt ra khỏi hạt, sau đó để chúng chung lại với nhau.

Pha 1/2 muỗng rượu trắng, 1 chút xíu muối vào thịt gấc, để trong vòng 6 tiếng, cho phần thịt gấc được đậm đà.

Bổ đôi quả dừa xiêm lấy nước, phần thịt dừa nạo ra chia làm 2 phần, 1 phần cắt sợi nhuyễn để ăn chung với xôi cho đỡ ngán. Phần còn lại cho vào máy xay sinh tố xay nhuyễn chúng ra. Cho phần nước dừa và xác dừa được xay nhuyễn vào nồi đun sôi khoảng 20 phút, sau đó vắt lấy nước và hòa tan cùng 3 muỗng dầu ăn.

Mục đích của việc lấy thịt dừa nấu cùng nước dừa là để tạo độ béo cho xôi gấc thêm đậm đà hơn.

Bước 2: Dùng 1 thao lớn trộn đều phần gạo nếp đã được phơi ráo nước cùng với thịt gấc, 1/2 nước cốt dừa và một chút xíu muối.

Cho vào hỗn hợp vào xửng hấp và hấp trong vòng 30 – 40 phút. Nhưng cứ 20 phút bạn mở nấp nồi ra, lau sạch mồ hôi nước tụ trên nấp và cho thêm phần nước cốt dừa còn lại vào gạo nếp. Cho vừa tay, không nên cho quá nhiều nước sẽ làm xôi bị nhão. Lưu ý là dùng đũa xới tơi xôi lên.

Bước 3: Sau 40 phút, khi phần nước trong xửng cạn dần và gạo nếp đã nở đều và dẻo thìvặn thặt nhỏ lửa để trong vòng 5 phút nhé. Sau đó, xới ra để nguội ăn kèm phần thịt dừa cắt sợi.

Để tạo độ ngon cho xôi gấc hơn, bạn nên kết hợp cùng với muối mè cho vị thêm đậm đà nhé. Cách làm muối mè cũng rất đơn giản: Bạn rang đậu phộng lên cho vàng, giã nhuyễn. Trộn đều đậu phộng với muối, đường. Khi dùng xôi, bạn rưới muối mè lên mặt xôi gấc ăn là vừa ngon nhé!

Xôi lạc

Nguyên liệu: gạo nếp, lạc, nước cốt dừa, gia vị (Đường, muối, dầu ăn), nồi cơm điện.

Cách làm:

Bước 1: Bạn mang lạc và gạo nếp ngâm từ 3 - 4 tiếng. Hoặc ngon hơn, bạn có thể ngâm qua đêm.

Bước 2: Lúc này, bạn cũng cần phải luộc lạc từ 15 đến 20 phút và ngâm gạo nếp cùng nước cốt dừa. Tiếp theo, cho ⅔ thìa cà phê muối vào gạo nếp.

Tuy nhiên, khi nấu bằng nồi cơm điện, bạn nên cho thêm vào gạo nếp 1 muỗng cà phê dầu ăn. Việc này sẽ khiến cho hạt xôi bóng và ngon hơn.

Bước 3: Cho gạo nếp vào nồi cơm điện, trộn đều với lạc đã nấu chín. Khi xôi chín và bật nút lần đầu, bạn cần xới đều xôi lạc lên, kế đến lại bật nút nấu thêm 1 lần nữa. Điều này sẽ giúp xôi lạc khô ráo và ngon hơn.

Một đĩa xôi lạc chín đều, thơm, béo, ngọt, bùi, hạt xôi căng mẩy chính là thành quả mà nồi cơm điện mang lại. Với xôi lạc vừa ngon vừa dễ làm, lại thêm lạc tốt cho sức khỏe, đây chắc chắn là một món ăn bổ dưỡng cho cả gia đình bạn đấy!

Các làng nghề nấu xôi nổi tiếng ở Việt Nam:

Nghề làm xôi Phú Thượng: Làng Phú Thượng (Tây Hồ, Hà Nội) với nghề nấu xôi truyền thống vang danh đất Hà Thành. Với những giá trị độc đáo đó, nghề làm xôi nơi đây đã được ghi danh trở thành Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Nghề thổi xôi ở làng Gạ: Nghề thổi xôi ở làng Gạ trải bao đời nay đã là một một lựa chọn nghề nghiệp của bao người xứ này. Và không dừng lại ở đó, ngày nay, nhiều người từ ngôi làng này đã phát triển nghề nấu xôi bằng sự kế thừa bí quyết mà ông cha để lại lẫn sự sáng tạo cái mới.

Với người Hà Nội, xôi làng Gạ (Kẻ Gạ, tức làng Phú Gia nằm bên bờ Nam sông Hồng, nay thuộc phường Phú Thượng, quận Tây Hồ) từ lâu đã là một trong những món ngon mang đậm nét phố cổ.

Lưu ý để "đồ" xôi ngon, dẻo:

Chọn loại gạo nếp ngon:

Gạo nếp chính là linh hồn cho món xôi, quyết định đến 70% độ ngon của xôi vì thế khâu chọn gạo là cực kỳ quan trọng.

Các loại gạo nếp như tú lệ, nếp cái hoa vàng hay nếp trứng ngỗng đều là những loại nếp ngon thường được nhiều người chọn để nấu vì có hương vị tự nhiên, thơm nhẹ. Khi chín thì nở vừa, dẻo nhiều, mềm và thơm hạt. Và đặc biệt, xôi vẫn dẻo ngon sau khi nguội.

Khi mua gạo nếp bạn nên chọn loại đều hạt, có màu trắng đục, căng bóng, không bị gãy và có mùi thơm tự nhiên của lúa mới. Tuyệt đối không nên chọn loại gạo có màu quá trắng vì đó chính là gạo đã được xay xát quá kỹ làm mất đi lớp cám chứa nhiều chất dinh dưỡng.

Ngâm gạo đúng cách trước khi cho vào chõ xôi:

Tùy vào từng loại gạo nếp mà sẽ có thời gian ngâm khác nhau, tuy nhiên bạn nên ngâm trong vòng từ 6 - 8 tiếng là vừa đủ và giúp xôi khi nấu sẽ dẻo thơm hơn.

Bạn không nên ngâm gạo nếp trong thời gian quá lâu vì khi đó gạo sẽ bị chua và khi nấu sẽ bở nát làm món xôi không còn ngon khi thưởng thức.

Ngoài ra, khi ngâm gạo nếp thì bạn nên cho thêm 1 chút muối để giúp khử mùi và tạo hương vị đậm đà khi xôi chín.

Cho gạo vào nồi bằng tay:

Thông thường, khi nấu xôi thì chúng ta thường dễ gặp các lỗi cơ bản như: nhão lớp giữa, khô lớp trên và khê phần đáy. Điều đó xảy ra thường là do bạn để lửa chưa đều và không tạo được độ thông thoáng cho các hạt nếp khi nấu xôi.

Để khắc phụ tình trạng này thì bạn nên dùng tay bốc từng nắm gạo cho vào nồi thay vì đổ cả thau gạo vào như cách thông thường. Điều này sẽ giúp cho các hạt gạo được rải đều, không bị chèn vào nhau và không khí được lưu thông khắp nồi và giúp xôi được chín đều.

Ngoài ra bạn cũng có thể dùng một chiếc khăn ẩm ủ bên ngoài nắp nồi, khăn ẩm sẽ giúp bịt kín miệng nồi và ngăn không cho hơi nước thoát ra khiến xôi bị khô và chín không đều.

Bạn cũng có thể để xôi vào giữa chỏ và để hở xung quanh hoặc dàn đều xôi ra khắp mặt chõ rồi lấy đũa chọc 3 - 4 lỗ to để không khí lưu thông dễ dàng hơn.

Canh lượng nước:

Lượng nước đổ dưới nồi hấp chỉ nên chiếm khoảng 1/3 dung tích nồi, cách này giúp cho lượng nước vừa đủ làm mềm xôi nhưng cũng không quá nhão hay quá nát làm mất thẩm mỹ món xôi.

Ngoài ra, bạn cũng có thể làm theo cách là khi cho nước vào nồi bạn nên đặt lên mặt nước một chiếc đĩa bằng sứ, khi nồi nước có tiếng kêu lạch cạch thì đó là do cạn nước. Lúc này, nếu xôi chưa chín, bạn cần châm thêm nước nhé!

Canh nhiệt độ khi nấu:

Bạn nên cho lượng nước vừa đủ vào nồi hấp trước, sau đó khi thấy nước đã sôi thì mới đặt chõ lên và tiến hành hấp xôi. Bạn hãy giữ nhiệt độ ở mức ổn định trong lúc nấu.

Đừng nên tăng nhiệt độ cao lên thì xôi sẽ dễ bị cháy khét hoặc nếu nhiệt độ quá thấp xôi sẽ dễ bị nhão đấy.

Thời gian hấp xôi:

Tùy theo từng loại gạo nếp mà thời gian nấu sẽ dao động từ 30 - 40 phút. Để có được món xôi ngon và dẻo thơm thì cứ 10 phút bạn nên mở nắp nồi và dùng khăn sạch lau đi phần nước đọng trên nắp và dùng đũa đảo đều để xôi được chín tới.

Rưới dầu mỡ lên xôi:

Món xôi sau khi được nấu chín, bạn nên rưới lên bề mặt xôi một ít dầu ăn hoặc mỡ gà để giúp xôi có độ căng bóng, mềm mượt và đảo đều chõ xôi trước khi lấy ra.

Đồ xôi 2 lửa:

Để giúp món xôi của bạn dù để lâu nhưng vẫn giữ được độ ngon và độ mềm, dẻo thì bạn nên thực hiện đồ xôi 2 lửa. Khi xôi vừa chín tới, bạn xới xôi ra 1 chiếc mâm to, dàn đều và để dưới quạt để xôi được nguội bớt.

Sau đó, cho xôi vào đồ (hấp) thêm 1 lần nữa. Bằng cách này thì xôi vẫn giữ được nguyên vẹn độ ngon vốn có của nó.