Nhắc đến Hưng Yên, người ta không chỉ nhớ đến nhãn lồng ngọt lịm mà còn nghĩ ngay đến tương Bần – thứ gia vị đậm đà, thơm nồng đã gắn bó với bữa cơm Việt từ bao đời. Ra đời tại làng Bần Yên Nhân, tương Bần được xem như tinh hoa của đất phù sa sông Hồng, nơi hội tụ bàn tay khéo léo và bí quyết ủ chưng gia truyền của người dân. Từng chum tương sánh mịn, màu nâu cánh gián óng ả, vị mặn ngọt hài hòa chính là kết quả của hàng tháng trời phơi nắng, khuấy đảo và chờ đợi kiên nhẫn.

Tuy nhiên, giữa thời buổi hàng hóa tràn lan, tương Bần thật – ngon và chuẩn vị – lại ngày càng khó tìm. Không ít sản phẩm bị làm giả, pha loãng, thêm phẩm màu hoặc hóa chất để đánh lừa người mua, khiến hương vị và giá trị dinh dưỡng bị biến dạng. Chính vì vậy, việc nắm được bí quyết chọn tương Bần ngon không chỉ giúp bạn thưởng thức đúng hương vị truyền thống mà còn bảo vệ sức khỏe của cả gia đình.

Đặc điểm Tương Bần Ngon

Cần hiểu rằng tương Bần ngon là sự kết hợp hoàn hảo của nguyên liệu chuẩn, bí quyết chế biến gia truyền và thời gian ủ đủ dài. Mỗi mẻ tương đạt chất lượng đều trải qua quy trình chọn gạo nếp cái hoa vàng thơm dẻo, đậu tương rang vàng giòn, ủ cùng muối sạch trong chum sành dưới nắng suốt nhiều tháng. Chính sự tỉ mỉ ấy tạo nên hương vị sâu đậm, màu sắc óng mượt và độ sánh tự nhiên – những tiêu chí mà bất kỳ người sành ăn nào cũng sẽ dựa vào để phân biệt tương ngon với hàng kém chất lượng.

Tương Bần ngon là hội tụ của đủ 4 yếu tố: Màu sắc, mùi, vị, độ sánh. 

- Màu sắc:

Tương Bần ngon chuẩn có màu nâu cánh gián óng ánh, giống như màu mật ong già pha chút đỏ sậm. Đây là màu tự nhiên hình thành trong quá trình ủ chín đậu tương rang và gạo nếp cái hoa vàng, hoàn toàn không cần đến phẩm màu.

Khi nghiêng chai hoặc hũ dưới ánh sáng, lớp tương phản chiếu ánh vàng nhẹ, không bị đục.

Dấu hiệu tương kém chất lượng: màu đen xỉn (do nguyên liệu bị cháy hoặc nhuộm màu hóa chất) hoặc màu vàng nhạt, lỏng (do thời gian ủ chưa đủ).

- Hương thơm:

Mùi đặc trưng là thơm nồng, ấm và sâu – sự hòa quyện của mùi gạo nếp lên men, vị bùi của đậu tương và chút mặn mòi của muối.

Khi mở nắp, mùi hương dễ chịu lan tỏa, không quá gắt, không gây cảm giác nồng hắc.

Tương kém chất lượng thường có mùi chua gắt (do lên men hỏng), mùi khét (đậu bị rang quá lửa), hoặc mùi lạ như hóa chất, nước mắm pha.

- Độ sánh:

Tương ngon có độ sánh mịn tự nhiên, đặc nhưng không quánh cứng, khi nghiêng chai chảy thành dòng liên tục, không bị tách nước.

Bề mặt tương khi để yên thường có một lớp dầu nhẹ do tinh dầu trong đậu tiết ra – đây là dấu hiệu tốt cho thấy tương được làm từ nguyên liệu nguyên chất.

- Vị:

Tương Bần ngon có vị mặn vừa, ngọt hậu tự nhiên từ tinh bột gạo và vị béo bùi của đậu tương. Khi nếm, hương vị lan tỏa chậm, để lại dư vị mềm mại ở cuống lưỡi.

Không gắt, không có vị đắng, và đặc biệt không để lại cảm giác khé cổ.

Tương kém chất lượng có vị quá ngọt (do pha đường), mặn chát (quá nhiều muối để bảo quản lâu) hoặc đắng khét (do nguyên liệu cháy).

Các bước nhận biết và thử Tương Bần ngon

Khi muốn biết một chai tương Bần có thật sự ngon hay không, bước đầu tiên là quan sát bằng mắt. Chỉ cần nghiêng nhẹ chai dưới ánh sáng, bạn sẽ nhận ra màu sắc và độ sánh là hai yếu tố lộ rõ nhất. Tương chuẩn thường có màu nâu cánh gián óng ả, không đục, không loang lổ, và khi chảy sẽ tạo thành một dòng liền mạch, sánh mịn mà không bị tách nước.

Các cụ nhà mình ngày trước cũng có ví von rất hay "Nát như Tương Bần", cũng nhờ điểm này mà các bạn nhìn nhận sản phẩm. Cứ tương mà nát, nhuyễn, mịn thì đó mới là Tương Bần Hưng Yên chính hiệu.

Sau khi đã thỏa mãn phần nhìn, hãy đưa chai lại gần để ngửi. Hương thơm tự nhiên của tương Bần ngon là sự hòa quyện giữa mùi gạo nếp lên men, vị bùi của đậu tương và chút mặn mòi đặc trưng. Mùi này ấm, nồng nhưng không gắt, đủ để khiến bạn muốn nếm ngay. Nếu phát hiện mùi chua gắt, mùi khét hay bất cứ mùi hóa chất lạ nào, đó là dấu hiệu nên tránh.

Cuối cùng, nếm thử một giọt tương là bước kiểm chứng rõ rệt nhất. Tương ngon sẽ có vị mặn vừa, ngọt hậu tự nhiên, béo bùi, để lại cảm giác mềm mại nơi cuống họng. Không có vị đắng, vị gắt hay cảm giác khé cổ. Chỉ cần trải qua ba bước đơn giản ấy, bạn sẽ dễ dàng phân biệt được đâu là tương Bần ngon thật sự và đâu chỉ là hàng pha chế kém chất lượng.

Lưu ý khi lựa chọn mua Tương Bần

- Mua ở cơ sở uy tín

Khi tìm mua tương Bần, yếu tố quan trọng hàng đầu là lựa chọn những cơ sở có tiếng và đáng tin cậy. Bạn nên ưu tiên các cửa hàng đặc sản Hưng Yên, những gia đình hoặc thương hiệu đã gắn bó lâu đời với nghề làm tương. Sản phẩm cần có nhãn mác rõ ràng, thể hiện đầy đủ thông tin như tên cơ sở sản xuất, địa chỉ, số điện thoại, ngày sản xuất và hạn sử dụng. Những chi tiết này không chỉ giúp bạn an tâm về nguồn gốc mà còn thuận tiện khi cần liên hệ hoặc phản hồi về chất lượng sản phẩm.

- Ưu tiên tương sản xuất thủ công

Tương Bần ngon nhất vẫn là loại được làm thủ công, tuân thủ nghiêm ngặt phương pháp truyền thống. Người làm sẽ chọn đậu tương hạt mẩy, rang chín vàng đều, gạo nếp cái hoa vàng thơm dẻo và muối sạch, rồi ủ trong chum sành dưới nắng trời. Thời gian ủ thường kéo dài từ 12 đến 24 tháng, đủ để hương vị trở nên tròn đầy, màu sắc óng mượt và độ sánh tự nhiên. Tương thủ công không chỉ thơm ngon hơn mà còn giữ nguyên giá trị dinh dưỡng và an toàn cho sức khỏe.

- Kiểm tra bao bì và điều kiện bảo quản

Khi mua, hãy quan sát kỹ bao bì sản phẩm. Chai hoặc lọ đựng tương phải sạch sẽ, kín nắp, không rò rỉ và không có dấu hiệu ẩm mốc. Với tương đóng chai nhựa, cần chắc chắn rằng nhựa đạt chuẩn an toàn thực phẩm; với chai thủy tinh, bề mặt phải sáng trong, không nứt mẻ. Sau khi mua, tương nên được bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp hoặc gần nguồn nhiệt để không ảnh hưởng đến chất lượng. Điều này sẽ giúp giữ trọn hương vị và độ sánh mịn của tương Bần trong suốt thời gian sử dụng.

Lựa chọn Tương Bần ngon chính hiệu để bữa ăn gia đình thêm ngon: